İslam Ahlakı
Güzel Ahlak Yönüyle Tıbbi Nebevi
Sözlükte "ahlak" ne demek?
1. Bir toplum içinde kişilerin benimsedikleri, uymak zorunda bulundukları davranış biçimleri ve kuralları, aktöre, töre, moral, etik.
2. Belli bir toplumun belli bir döneminde bireysel ve toplumsal davranış kurallarını saptayan ve inceleyen bilim.
3. İyi nitelikler, güzel huylar
Güzel ahlâk,
- İnsanın dünyada ve ahirette rahat ve huzur içinde yaşamasını sağlar,
- İnsana dünya ve ahiret saadetini kazandıracak çok sayıda güzel ahlakı davranışlar vardır. Bunları öğrenmek ve elde etmek her müslümana farzdır. Allahü teâlânın emridir.
- İnsanlarda bulunan bütün iyi huylar, dört esas iyi huydan doğar. Bu dört ana huydan meydana gelen iyi huylar, sayısız denecek kadar çoktur. Bu dört huy; hikmet, şecaat, iffet ve adalettir. Her birisinden meydana gelen güzel huylar, «Ahlâk» kitaplarında geniş olarak anlatılmaktadır.
GÜZEL AHLAKIN TEMELLERİ
Hikmetten;zekâ, çabuk kavrayışlılık, zihin açıklığı, dikkatli olmak, haddini aşmamak, çabuk hatırlamak gibi güzel huylar ve melekeler doğar.
Şecâattan; ağırbaşlı olmak, yiğitlik, dinde gayretli olmak, sıkıntılara katlanmak, yumuşak huylu olmak, vatanı ve dîni korumak için yapılan harplerde mukavemet göstermek, iyi işleri başarmak için çalışmaktan yılmamak, büyüklük göstermemek gibi güzel huylar doğar.
İffetten; kötü iş yapınca utanmak, acımak, iyilik etmek, iyi huylu olmaya çalışmak, münakaşa etmemek, nefsine hâkim olmak, sabır, kanaat, ağırbaşlı olmak, kusurlu ve gevşek olmaktan sakınmak, intizamlı yaşamak, herkesin hakkını gözetmek, cömertlik, kerem ve ihsan sahibi olmak, kendinin muhtaç olduğu malı, muhtaç olan kimselere vermek, affetmek, iyilik etmeyi sevmek, başkalarına yardımcı olmak, herkesle iyi geçinmek, başkasının kabahatlarını, kusurlarını görmemezlikten gelmek gibi güzel huylar doğar.
Adaletten de; arkadaşının rahatını istemek, din kardeşleriyle ülfet ve sevgi halinde bulunmak, sözünde durmak, herkesin sıkıntıdan kurtulmasına çalışmak, akrabayı-yakınları gözetmek, ziyaret ve yardım etmek, iyiliğe karşı iyilik etmek, alış-verişte hakkı gözetmek, yaptığı iyiliği başa kakmamak, arkadaşlarını sevip hediye vermek ve kendini onlara sevdirmek, Allahü teâlânın takdir ettiğine razı olup, tevekkül etmek ve yoktan var eden ve her türlü ni’meti bağışlayan, görünür-görünmez kazalardan ve belâlardan koruyan Allahü teâlâya ibâdet etmek gibi güzel huylar doğar.
Güzel Ahlakın Sağlığın Oluşmasındaki Rolü
Sağlık; biliyoruz ki bedenen ruhen inanç ve toplumsal yönüyle iyilik halidir.Güzel ahlak sahibi insan sağlığın oluşmasında ve devam etmesinde büyük rol oynar.Fıtratın dışında her hal ve davranış sağlığı bozar.İyilik hali bozulmuş kişi toplum sağlığını bozar.
AHLAK KOYUCULAR
- Toplumsal kurallar
- Mesleki kurallar
- Dini kurallar
- Kanunlar
- Gelenek görenek / Örf ve adetler
EVRENSEL AHLAK YASASININ VARLIĞINI KABUL EDENLER
Felsefe tarihinde evrensel ahlak yasasının var olduğunu kabul eden filozofları, evrensel ahlak yasasını öznel (sübjektif) özelliklerin belirlediğini ileri sürenler ve evrensel ahlak yasasını nesnel (objektif) özelliklerin belirlediğin ileri sürenler olmak üzere iki kümede toplayabiliriz. Birinci kümede yer alanlara J. Bentham, J. S. Mill ve H. Bergson'u; ikinci kümede yer alanlara da Sokrates, Platon, Farabi, Spinoza ve Kant'ı örnek olarak gösterebiliriz.Evrensel Ahlak Kuralları Dünyanın her yerinde geçerli olan ahlak kurallarıdır.
Yalan söylemek, hırsızlık, adam öldürmek, vs. kötüdür. yardım etmek, affetmek, vs. iyidir. yazılı bir kaynağa gerek duyulmadan uyulan ve karşı gelinmesi halinde yaptırımları da yargı ve kolluk yoluyla değil toplumsal tepkiyle uygulanan kurallardır.
Evrensel ahlak kuralları şunlardır:
Saygı: İnsanların kendisine ve diğerlerine saygı göstermesini, yani başkalarının fiziksel ve ruhsal sağlığını bozacak davranışlardan kaçınılmasını ifade etmektedir.
Güvenilirlik: Her bakımdan güvenilecek bir insan olmayı ve başkalarına da güvenmeyi anlatmaktadır.
Sorumluluk: İnsanın ailesine, çevresine, arkadaşlarına, işyerine, dinine karşı sorumluluklarını yerine getirmesini, topluma karşı genel olarak iyi olanı yapmasını dile getirmektedir.
Adil olmak: Başkalarına karşı adil olmayı ve herkese eşit şartlarda eşit muamele etmeyi ifade etmektedir.
Şefkatli olmak: Duyarlılığı ve nezaketi anlatır.
GÜZEL AHLAK İLE İLGİLİ HADİS-İ ŞERİF VE AYETLER
Şüphesiz iman edip, salih ameller işleyenler var ya; işte onlar yaratılmışların en hayırlısıdırlar” (Beyyine suresi, 7. ayet meali)
Doğru davranış (salih amel) kulu, Allah katında manevi derecelere ve mutluluklara yükseltir.
“İnanıp da salih ameller işleyenler için devamlı bir mükâfat vardır” (Tin suresi, 6. ayet meali)
Güzel ahlâk, büyük günâhları, suyun elbiseyi temizlemesi gibi temizler. Kötü ahlâk ise, salih amelleri, sirkenin balı bozduğu gibi bozar.(Hadis-i şerif)
Müminlerin iman yönünden en faziletlisi, en üstünü, ahlâkça en iyi olanıdır. (Hadis-i şerif)
Kıyamet günü mizanda (terazide) en ağır gelen şey, Allah korkusu ile güzel ahlâktır. (Hadis-i şerif)
Allahın en sevdiği şey, güzel ahlâktır. (Hadis-i şerif)
Derleyen: Ayşegül Kayaduman